De Heilige Graal staat in Valencia

                                                                                   Peter Doorakkers

  Katholiek Nieuwsblad  23 Oct 2015

  Er staat geen rij. Je hoeft er niet vooraf via een website een kaartje voor te reserveren, zoals eerder dit jaar nog voor de Lijkwade van Turijn. En eenmaal in de kathedraal zou je zomaar voorbijlopen aan het gangetje dat naar deze plek leidt; een argeloze bezoeker raakt al te gemakkelijk afgeleid door wat de hoofdkerk van Valencia zoal te bieden heeft: gotische gewelven, echte Goya’s, neoclassistische kapellen, een hoogaltaar dat barok en renaissance verenigt en de derde-eeuwse relieken van een van de stadspatronen. Dat alles is mooi, en een bezoek aan de kathedraal van de Heilige Maria van Valencia zeker waard.

  Maar toch. Sla na binnenkomst rechtsaf, loop het gangetje door en bekijk het echte pronkstuk van de kerk: de Heilige Graal, de beker die Jezus zelf gebruikte tijdens het Laatste Avondmaal. En daar, bij de kelk, zitten tegen het eind van deze doordeweekse middag welgeteld vier mensen: op de verslaggever en zijn gids na alleen een jong stelletje, dat zich omdraait en zich ook al afvraagt: hoe kan het toch dat het hier zo rustig is?

  Goede papieren

  De papieren van de achter glas tentoongestelde kelk zijn namelijk goed. De steensoort komt voor in het Heilig Land, en het gaat om een beker die bij Joodse liturgische plechtigheden gebruikt zou kunnen zijn – Jezus vierde bij het Laatste Avondmaal Pesach met zijn leerlingen. Ook de datering klopt, de kelk is afkomstig uit de eerste eeuw. En er is de opvallende verspreking van een paus die de kelk ooit gebruikte. Volgens de overlevering legde hij Jezus tijdens de consecratie niet “Dit is de kelk”, maar de woorden “Dit is mijn kelk” in de mond. Helemaal sluitend is het bewijs misschien niet, maar net als bij de Lijkwade van Turijn wijzen alle indicaties en de traditie in één richting: de Graal van Valencia lijkt de echte te zijn. En er is het getuigenis van een heilige. Journaliste Janice Bennet verhaalt in St. Laurence & The Holy Grail van St.-Juan de Ribeira (1532-1611). De aarts-bisschop van Valencia hield van relieken, maar wenste hun authenticiteit niet voor zoete koek te slikken: bleek een reliek na onderzoek niet echt, dan liet hij die zonder pardon verbranden. Van de authenticiteit van de Graal was hij echter zó overtuigd, dat hij de verering ervan uit alle macht probeerde te bevorderen.

Onze gids doet intussen met voelbare Valenciaanse trots het verhaal van de kelk. Tegelijk schudt ze misprijzend het hoofd over de spektakelverhalen die er de ronde over doen. Daarbij gaat het niet alleen over mytische, al dan niet middeleeuwse ridderverhalen. Ze haalt de bekende Hollywoodfilm Indiana Jones and the Last Crusade uit 1989 aan. Acteur Harrison Ford schudt daarin nazi’s en geheimzinnige kruisvaarders van zich af om de Graal te vinden – en deze uiteindelijk toch weer te verliezen. Vermakelijk, maar nogal onzinnig.

  Omzwervingen

  Maar hoe kwam de kelk dan wel in Valencia terecht? De eerste geschreven bron erover dateert uit 1399, zegt de Madrileense filosoof en hoogleraar Salvador Antuñano, die een boek schreef over Het mysterie van de Heilige Graal, tegen nieuwsdienst Zenit. Sinds dat jaar zijn de wederwaardigheden van de kelk volledig gedocumenteerd. Voor de voorgaande periode zijn we aangewezen op de overlevering, die volgens Antuñano echter wel rust op “sporen en redelijk bewijs”.

  De Heilige Graal zou door St.-Petrus zijn meegenomen naar Rome, waar hij van paus op paus werd overgedragen. Tijdens een periode van christenvervolging liet de heilige diaken Laurentius de Graal in 258 naar zijn geboorteland Spanje in veiligheid brengen. Dat bracht echter nog geen einde aan de omzwervingen: toen de Moren in 711 aan hun opmars begonnen, werd de Graal steeds verder naar het noorden gebracht, om uiteindelijk in een klooster in de Pyreneeën te verdwijnen. Na de herovering van Spanje kwam de kelk in Valencia terecht, dat in 1251 was bevrijd door koning Jacobus de Veroveraar.

  In twee stukken

  Daar werd de kelk nog eeuwenlang gewoon gebruikt tijdens de Mis, totdat een priester hem op een kwade dag in twee stukken liet vallen. De man werd kort daarop ziek en stierf, en de Graal aanraken durfde voorlopig niemand meer. Ook de huidige plebaan van de kathedraal niet, die volgens onze gids naar verluidt opmerkte dat hij “niet de tweede priester wil zijn, die eraan sterft”. Dat wil overigens niet zeggen dat de kelk alleen nog maar staat te verstoffen. Jaarlijks wordt hij twee keer naar de kerk gebracht om vereerd te worden, op Witte Donderdag en op de derde donderdag van oktober, het feest van de Heilige Graal; en op ‘gewone’ donderdagen is er een plechtigheid in de kapel.

  Twee recente pausen hebben de beker bovendien tijdens een bezoek aan Valencia wel degelijk in de Mis gebruikt, ieder in zijn eigen stijl: de energieke St.-Johannes Paulus II vroeg in 1982 meteen zelf om de kelk;

de meer ingeto- gen Benedictus XVI stemde in 2006 toe in het gebruik, nadat het hem aangeboden was.

  ‘In eenheid met dat mysterie’

  Voor Antuñano was het moment waarop de Poolse paus de wijn in de kelk consacreerde een “mijlpaal”, die de reliek als het ware de nieuwe eeuw in voerde. Hij omschrijft de Graal als een icoon (zoals overigens ook de Lijkwade van Turijn is genoemd): een beeld dat zicht biedt op een andere werkelijkheid. Niet “enkel een vrome afbeelding”, maar iets dat heilig is, “omdat zijn beeld een verlossend mysterie oproept en, op een geestelijke maar echte manier, tot doel heeft degene die erover contempleert in eenheid met dat mysterie te plaatsen, hem er een deelnemer van makend”.

  Dat hebben de Valencianen ook door, schrijft Bennet. De kelk “is een stil getuigenis van de diepte, breedte en hoogte van Iemand die verborgen is, hij is stille muziek te midden van lawaai, gracieuze beweging van de Geest, verfrissende drank voor de dorst, wijn die de zwakken sterkt… hij is de brug die naar het eeuwige leidt”. Op nog geen twee uur vliegen van Nederland, in een kapel waar je zomaar aan voorbij zou lopen.

                                                                 -------------------------------------

  Camino del Santo Grial : (Jaca) - S.Juan de la Peña - Valencia  

  De Camino del Santo Grial reist het pad van de relikwie geïdentificeerd als de Heilige Kelk van het Laatste Avondmaal, van Aragón naar Valencia, die door Huesca, Zaragoza enTeruel.

                                                               --------------------------------------------

  retour à Q.Culture Histoire 

                                                           delhommeb at wanadoo.fr -  08/08/2016